Er is nog geen energie crisis.

De maandelijkse energierekening is nog maar beperkt opgelopen, blijkt uit onderzoek van ABN Amro. De helft van de gezinnen kreeg dit jaar zelfs geld terug op de jaarafrekening. Volgens de bank komen steunmaatregelen daarom te vroeg. ,,Zet alles klaar om het uit te voeren, maar wacht tot het nodig is. Anders loopt de inflatie nóg verder op.’’

Economen van de bank keken de afgelopen acht maanden naar de maandbedragen en eindnota’s van 1 miljoen huishoudens om tot de conclusie te komen dat ‘er nu nog geen energiecrisis is’. "Het gemiddeld maandbedrag was in augustus 166 euro, vorig jaar augustus 132 euro’’, zegt hoofdeconoom Sandra Phlippen van ABN Amro. Dat is 26 procent meer.

Dat percentage staat in schril contrast met het CBS-inflatiecijfer voor energie van 152 procent. Het CBS rekent alsof ieder huishouden elke maand een nieuw contract moet afsluiten, waardoor de prijsstijging veel hoger lijkt dan ze werkelijk is.

"Er zijn mensen die 500 euro betalen, maar dat zijn extreme uitzonderingen. Wij schatten op basis van onze data dat niet meer dan 1,5 tot 2 procent nu een voorschot moet betalen dat meer dan 150 procent is gestegen. We zien bij een grote groep ook het omgekeerde: ruim een derde van de huishoudens betaalt nu een maandbedrag dat láger is dan vorig jaar augustus. We hebben de energiebedrijven gebeld om te checken of dit echt klopt en zij bevestigen het. Dat komt door de zachte winter, zuiniger gedrag, verduurzaming met zonnepanelen bijvoorbeeld en minder belasting op energie.’’

Het CBS becijferde dat er in de eerste helft van het jaar 16 procent minder gas werd verstookt. Uit de data van ABN Amro blijkt dat in de eerste acht maanden van het jaar de helft van de huishoudens op de jaarnota geld terugkreeg van het energiebedrijf.

Keurig bijbetalen

En wie moest bijbetalen, 21 procent van de huishoudens, doet dat ook keurig, stelt de bank. De energiebedrijven bevestigen dat er nu nog geen grote toename is van wanbetalers. Dat wordt pas begin 2023 verwacht als stookkosten en de maandbedragen flink oplopen.

Omdat de energierekeningen van huishoudens zo enorm verschillen, stellen ABN Amro-economen dat generieke steunmaatregelen nu de problemen juist groter maken. "Door alle verhalen lijkt het of de energiecrisis er nu in volle hevigheid voor iedereen is, maar dat is niet zo. De energiecrisis komt er wel aan. Dus maak het beleid. Zet alles klaar om het uit te voeren, maar wacht tot het nodig is. Anders loopt de inflatie nóg verder op.’’

Gratis geld

Eerdere maatregelen, zoals verlaging van de btw op energie en verlaging van de energiebelasting, kwamen ook terecht bij mensen die geen hogere energierekening hadden, bijvoorbeeld omdat ze nog een contract hadden met oude, lage tarieven. Zij incasseren op jaarbasis gemiddeld zo’n 500 euro gratis geld. Minima kregen 1300 euro overgemaakt.

Als je de inflatie aan wilt pakken, dan moeten mensen hun consumptie terug­schroe­ven

"Als het kabinet nu weer met miljarden euro’s gaat strooien die niet de extra kosten repareren, maar extra koopkracht creëren doordat het geld terechtkomt bij mensen die geen hogere rekening hebben, dan krijg je heel veel extra inflatie. Die kan met procentpunten omhoog gaan. Dat is een grote zorg die bij ons leeft."

,,Help alleen mensen die kopje onder dreigen te gaan, probeer niet ieders koopkracht te herstellen. Als je de inflatie echt aan wilt pakken, dan kom je niet onder de pijnlijke constatering uit dat mensen hun consumptie terug moeten schroeven. De inflatie die we nu hebben is het gevolg van minder beschikbare energie. Linksom of rechtsom zullen we minder moeten gebruiken, want er ís niet meer energie. Als de vraag vermindert, daalt de prijs. Als je de gehele prijsstijging voor mensen compenseert, dan is de prikkel om te bezuinigen en minder gas te verbruiken verdwenen.’’

Phlippen pleit ervoor om de energieprijzen voor het basisdeel - bijvoorbeeld 1000 kuub gas en 2000 kWh stroom - tegen een ‘sociale’ prijs vast te zetten. Voor het meerverbruik zouden energiebedrijven de marktprijzen mogen rekenen. ,,Wie daar bovenop dan zijn zwembad wil opwarmen, mag dat natuurlijk flink voelen.

Bron: AD (premium)